Chaos organizacyjny i ogromny wzrost kosztów

Gmina Otmuchów przystąpiła do adaptacji ośrodka szkoleniowo-wypoczynkowego „Skalnik” w Sarnowicach na Dom Pomocy Społecznej w 2011 roku. Obiekt został bezpłatnie przekazany przez cementownię Górażdże, a realizacja przedsięwzięcia miała zakończyć się w ciągu kilku lat. Jednak 13 lat później inwestycja nadal nie jest ukończona, a jej koszty wielokrotnie przekroczyły pierwotne założenia. Wobec licznych nieprawidłowości Damian Nowakowski, nowy burmistrz Otmuchowa zlecił zewnętrzną kontrolę inwestycji.

Problemy organizacyjne i błędy w realizacji inwestycji
Od 2011 roku funkcję burmistrza pełnił Jan Woźniak, skarbnika Sebastian Salecki, a nadzór nad inwestycją sprawowali Kazimierz Mentel i Sylwia Lato. Kontrola przeprowadzona przez kontrolera Izabelę Kubiak wykazała, że proces inwestycyjny był obarczony licznymi błędami, które znacząco wpłynęły na przedłużenie realizacji zadania oraz wzrost kosztów. - Do kluczowych nieprawidłowości należały niewłaściwa organizacja procesu inwestycyjnego, w tym podział zadania na etapy realizowane przez różnych wykonawców oraz przestoje wynikające z braku finansowania, realizacja części prac metodą gospodarczą, co doprowadziło do istotnych odstępstw od pierwotnego projektu i wymusiło opracowanie nowej dokumentacji oraz uzyskanie nowego pozwolenia budowlanego. Nierzetelne przygotowanie przetargu w 2019 r. na wybór wykonawcy sprawiło, że wartość zakontraktowanych robót dodatkowych przekroczyła 50% wartości zamówienia pierwotnego. Wskazano też inne błędy, jak opóźnienia i błędy w dostarczonej dokumentacji zamiennej, a także trudności w spełnieniu wymogów przeciwpożarowych wynikające zarówno ze zmiany przepisów, jak i błędów w realizacji robót budowlanych, a także brak decyzyjności i przenoszenie odpowiedzialności za błędy na wykonawcę. Zgłaszane przez firmę PM MOBUD problemy były ignorowane przez gminę, szczególnie w zakresie dokumentacji projektowej. "Dodatkowo konflikt między burmistrzem a wykonawcą doprowadził do ograniczenia zaangażowania firmy w realizację robót" – czytamy w dokumencie pokontrolnym.

13 lat i ponad 8,5 miliona złotych wydatków
Wydatki na inwestycje były ponoszone od 2011 roku, jednak prace budowlane rozpoczęły się dopiero w 2013 roku. W roku 2011 wydano 1353 zł (mapa do celów projektowych), 2012 – 38 634,30 zł (dokumentacja projektowa i inne), 2013 - 108 034,61 zł (roboty budowlane, dokumentacja projektowa, inne), 2014 – 381 122,31 zł (roboty budowlane, nadzór inwestorski, energia), 2015 – 59 175,08 zł (roboty budowlane, nadzór inwestorski, materiały budowlane, inne), 2016 – 79 208,66 zł (materiały budowlane, nadzór inwestorski, wynagrodzenie, roboty budowlane, wynajem sprzętu, inne,), 2017 – 373 168,46 zł (roboty budowlane, materiały budowlane, nadzór inwestorski, wynajem sprzętu, media, VAT odwrotne obciążenie, narzędzia, inne), 2018 – 350 404,78 zł (roboty budowlane, nadzór inwestorski, kierownik budowy, materiały budowlane, media, wynajem sprzętu, VAT odwrotne obciążenie, narzędzia, inne), 2019 – 290 236,91 zł (roboty budowlane, nadzór autorski, nadzór inwestorski, dokumentacja projektowa, media, nadzór inwestorski roboty elektryczne, kierownik budowy, inne), 2020 – 1 383 692,54 zł (roboty budowlane, nadzór inwestorski, dokumentacja projektowa, media, nadzór autorski, nadzór inwestorski roboty elektryczne, inne), 2021 - 1 651 570,32 zł (roboty budowlane, nadzór inwestorski, nadzór autorski, nadzór inwestorski roboty elektryczne, ekspertyza p.poż, media, inne), 2022 – 1 442 016,14 zł (roboty budowlane, nadzór inwestorski, nadzór inwestorski roboty elektryczne, nadzór autorski, inne), 2023 – 69 169,09 zł (nadzór inwestorski roboty elektryczne, nadzór autorski, nadzór inwestorski, dokumentacja projektowa, kierownik budowy, media, inne), 2024 - 2 315 231,49 zł (roboty budowlane, stolarka okienna, nadzór inwestorski, dokumentacja projektowa, nadzór autorski, nadzór inwestorski roboty elektryczne, przyłącze, usługi kosztorysowe, inne). Koszty rosły z roku na rok, osiągając na koniec 2024 roku sumę 8 543 017,69 zł, czyli ponad trzykrotnie więcej niż pierwotnie zakładano. W 2012 roku kosztorys inwestorski przewidywał wydatki na poziomie 2,5 miliona złotych, z czego same roboty budowlane miały wynieść 2 mln zł.

Najwięcej kosztowały roboty budowlane
Kontrola wykazała, że największe wydatki związane były z robotami budowlanymi, które realizowane były zarówno przez firmy zewnętrzne, jak i przez Gospodarstwo Komunalne w latach 2015–2018. We wszystkich przypadkach konieczne było zlecanie robót dodatkowych, których wartość stanowiła od 38% do 52% wartości zamówienia podstawowego. Realizację poszczególnych etapów powierzono trzem wykonawcom, Altra U (etap I) – wynagrodzenie 480 547,98 zł (w tym roboty dodatkowe 157 357,76 zł), Gładysz (budowa klatki schodowej i remont dachu) – 425 261,09 zł (roboty dodatkowe 116 181,68 zł), PM MOBUD (zakończenie inwestycji) – 6 205 395,15 zł (roboty dodatkowe 2 111 811,18 zł). Tak wysoki udział robót dodatkowych wskazuje na nierzetelność w przygotowaniu dokumentacji projektowej i opisu przedmiotu zamówienia, co potwierdza raport pokontrolny.
Nieprawidłowości w zakupach materiałów budowlanych
Kontrola wykazała również znaczne rozbieżności pomiędzy ilościami materiałów zamówionych w przetargu a rzeczywistymi dostawami. Niektóre pozycje zostały nabyte w ilościach znacznie większych, inne w ogóle nie zostały zrealizowane. Przykłady nieprawidłowości w zakupach: bloczek betonowy – zamówiono 1278 szt., dostarczono 1980 szt., belki stropowe – zamówiono 315 m, dostarczono 526,5 m czy pustaki stropowe – zamówiono 1230 szt., dostarczono 2560 szt.
- Dodatkowo w aktach urzędu nie odnaleziono dokumentacji rozliczeniowej dotyczącej dostaw, co potwierdza nierzetelność w przygotowaniu zamówień – czytamy.

Wnioski pokontrolne – złe zarządzanie i brak nadzoru
Wyniki kontroli jednoznacznie wskazują na złą organizację przedsięwzięcia oraz brak właściwego nadzoru nad realizacją inwestycji: "Pomimo wydatków ponoszonych na nadzór inwestorski i autorski nie udało się uniknąć licznych błędów w przygotowaniu zamówień, co doprowadziło do istotnych opóźnień i wzrostu kosztów". Warto przypomnieć, że pierwotnie planowany koszt inwestycji wynosił 2,5 miliona złotych, podczas gdy na koniec 2024 roku suma wydatków wyniosła już 8,5 miliona złotych, a do pełnego zakończenia inwestycji potrzebne są kolejne fundusze – m.in. na wyposażenie budynku, które w 2020 roku szacowano na około 1 milion złotych, lecz obecnie, ze względu na inflację, koszty te mogą być znacznie wyższe. Dodatkowo kontrola wskazała, że we współpracy z jednym z wykonawców - przy rozliczeniach zastosowano błędną stawkę podatku VAT w wysokości 23%. Winno być 8%. W wyniku czego przepłacono kwotę 51 861,11 zł – czytamy.

Prokuratura bada sprawę
Przypomnijmy, że w listopadzie ubiegłego roku informowaliśmy o nieprawidłowościach związanych z remontami dróg w Otmuchowie. Damian Nowakowski, nowo wybrany burmistrz Otmuchowa, złożył wtedy zawiadomienie do prokuratury w związku z podejrzeniami o liczne nieprawidłowości przy realizacji inwestycji drogowych w gminie. Problemy te dotyczyły aż 31 projektów przeprowadzonych w latach 2023–2024, kiedy funkcję burmistrza pełnił Jan Woźniak. Wyniki zakończonej kontroli oraz zgromadzony materiał dowodowy posłużyły burmistrzowi Nowakowskiemu jako podstawa do złożenia zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa. Prokuratura prowadzi postępowanie, które ma na celu ustalenie, czy doszło do złamania prawa, a także czy osoby odpowiedzialne za nadzór nad inwestycjami drogowymi mogą ponieść odpowiedzialność karną.

Kolejny wniosek do prokuratury
Mimo ogromnych nakładów finansowych „Skalnik” nadal nie został ukończony, a mieszkańcy gminy Otmuchów wciąż czekają na uruchomienie Domu Pomocy Społecznej w Sarnowicach. Czy wyniki kolejnej kontroli trafią do prokuratury? Do sprawy powrócimy.