Dziesięć lat pracy ojca Andrzeja Fałata w Papui Nowej Gwinei

Rozmowa z ojcem Andrzejem Fałatem, nysaninem, werbistą, który od lat pracuje w Papui Nowej Gwinei

„Nowiny Nyskie” - Jak długo ojciec pracuje na misjach w Papui Nowej Gwinei?
Andrzej Fałat – Do Papui wyjechałem w 2011 roku. W 2010 roku byłem wyświęcony. Jako że werbiści, to zgromadzenie misyjne - misje były moim przeznaczeniem. W deklaracji wpisujemy trzy kraje, w których chcielibyśmy pracować, a ja na pierwszym miejscu wymieniłem Papuę. Spotykałem na swojej drodze misjonarzy, którzy pracowali właśnie w tym zakątku świata i którzy przyjeżdżali na urlopy. Ich opowieści mnie ujęły. Po dziesięciu latach czuję się tam już jak u siebie.

- Jak długo trwało przygotowanie do pracy misyjnej i na czym ono polegało?
- Nasze seminarium przygotowuje nas teoretycznie do pracy na misjach. Język angielski jest tam językiem urzędowym i uczyłem się go na miejscu przez rok, a potem jeszcze języka, którym mówi się na co dzień. Poznawałem także w tym czasie mentalność i kulturę mieszkańców Papui, ich sposób myślenia zupełnie odmienny od europejskiego. To bardzo mi pomogło. Dzięki temu spokojnie mogłem wejść w pracę.

- O czym ojciec pomyślał po tym jak wysiadł z samolotu?
- Byłem bardzo zdziwiony widokiem mężczyzn, którzy prowadzili za rękę innego mężczyznę i kobiet, które również trzymały się za rękę. Moje wewnętrzne pytanie brzmiało: „Co tu jest grane?”. Okazało się, że to jest uwarunkowane kulturowo. Mężczyzna z kobietą raczej wstydzą się iść ze sobą blisko trzymając się za rękę, zaś trzymanie za rękę dwóch mężczyzn czy kobiet jest oznaką przyjaźni bez żadnego podtekstu. Jest to element kultury.

- My w Polsce mamy chyba mylne mniemanie o pracy misjonarzy, bo ich praca nie polega na chrzczeniu setek tubylców i rozdawaniu Biblii…
- Nie. Po rocznym wprowadzeniu zostałem wysłany do pracy w jednej z parafii, do proboszcza wietnamskiego Amerykanina, albo amerykańskiego Wietnamczyka. Był tam też lokalny ksiądz Nowogwinejczyk. Mieliśmy pod opieką trzy parafie w górach. Najbardziej podobało mi się wyjeżdżanie na patrol do buszu - sześć godzin marszu od wsi do wsi. Nie było mnie kilka dni, w czasie których odwiedzałem ludzi. Na początku wychodziłem i wracałem, ale potem mieszkałem z nimi, spożywałem posiłki, rozmawiałem…

- Taka tamtejsza kolęda, odwiedziny duszpasterskie?
- Tak. Ale wtedy zbiera się cała wieś - rozmowa, spowiedź, msza święta, przygotowanie do udzielenia sakramentów świętych. To była nauka nawzajem – oni pytali o życie w moim kraju, a ja obserwowałem ich życie. To był piękny czas.

- Jak żyje się w Papui Nowej Gwinei?
- Żyje się prosto. W biedniejszych domach jest jeden talerz, jedna łyżka, zwłaszcza w ubogich terenach, z których trzeba nawet kilkanaście godzin iść, żeby dojść do drogi. Tam ludzie żyją z tego co wyhodują w swoich ogrodach i z tego co urośnie w ich chlewiku. Wegetacja jest cały rok. Jeśli ludzie dbają o swój ogród, nie ma wojny to przeżyją w ten sposób. Żeby jednak zgromadzić jakąś sumę pieniędzy potrzebną np. do wysłania dzieci do szkoły sadzą kawę w górach. W liceach trzeba płacić za czesne, akademik. Dziewczyna kiedy wychodzi za mąż opuszcza rodzinny dom, więc raczej edukacyjnie nie inwestuje się w kobiety. Tubylcy generalnie mają problem z planowaniem budżetu. Klimat na wybrzeżu jest bardzo gorący i wilgotny, a górski jest przyjemniejszy, bo jest ok. 25 stopni.

- Co ojca najbardziej zdziwiło w życiu w Papui?
- Sporo było takich sytuacji. Kiedyś zorganizowaliśmy rekolekcje dla małżeństw. Zaprosiłem w tym celu jedno małżeństwo do buszu. W pewnym momencie do kościoła wpadł mężczyzna z maczetą, zaczął krzyczeć i zaatakował. W czasie mszy św. wybuchła bitwa, ale udało się nam go powstrzymać. Okazało się później, że był po narkotykach. Papua jest nazywana krajem niespotykanych wydarzeń i tak jest. Byłem też świadkiem śmierci młodego chłopaka. O jego chorobę i w konsekwencji śmierć oskarżono dobrego człowieka, który miał się dopuścić czarów. To mnie niezwykle sfrustrowało.

- Czym takie oskarżenie o czary może się skończyć?
- W zależności od prowincji. Najczęściej przemocą w stosunku do oskarżonego, a w najgorszych sytuacjach oskarżeni są poddawani torturom i zabijani. Tych tortur dopuszczają się nawet ludzie z tego samego szczepu. To jest najgorsza sytuacja, bo wówczas nikt się za oskarżonym nie wstawi. Jeśli jest to oskarżenie z sąsiedniego szczepu to jego szczep go broni.

- Dla odmiany… jakie było najradośniejsze wydarzenie w czasie tych dziesięciu lat?
- Zawsze radość powoduje fakt jeśli uda się komuś pomóc, np. udało się uratować kobietę, która mieszkała w buszu. Udało się ją przetransportować na noszach i dzięki temu przeżyła. Innym razem pomogliśmy kobiecie w ciąży, po którą przyleciał helikopter.
Od początku działalność misyjna szła z pomocą oświatową i zdrowotną, a więc budowaniem szkół, szpitali. W katolickich ośrodkach zdrowia i szpitalach opieka stoi na wysokim poziomie, bo w świeckich często ta pomoc nie wygląda tak jak powinna.

- Ilu polskich misjonarzy pracuje w Papui
- Ok. 50. Samych werbistów jest 20-25.

- Jak wyglądają miasta?
- W miastach – przynajmniej przez pewien czas doby jest prąd i woda, i domy budowane są ze stałych materiałów. Do wiosek w dużej części nie dochodzi prąd. W domu mają ognisko, które służy mieszkańcom do gotowania i ogrzewania. Mimo tego, że żyją prościej to myślę, że są szczęśliwsi od Europejczyków. Nie mają tak szybkiego tempa życia jak u nas, ale oczywiście mają też swoje problemy. Po prostu ŻYJĄ ciesząc się z dzieci, których jest dużo i są… kreatywni w własnoręcznym robieniu zabawek. Generalnie prowadzą życie nieskażone cywilizacją, żyją z tego co sami wyprodukują, również dlatego, że ceny są bardzo wysokie, np. kilogram ryżu kosztuje w przeliczeniu na naszą walutę ok. 6 zł. Ale w miastach jest alkohol, marihuana, przemoc…

- I niebezpieczeństwo?
- Tak. Należy uważać. Europejczyk oznacza bowiem pieniądze. Zdarzają się napady i włamania do samochodów. Mimo że jest to przepiękny kraj turystyka jest tutaj słabo rozwinięta. Najczęściej spotyka się Australijczyków. Lot z Polski trwa ok. 20 godzin ze śródlądowaniem, a ja mam nadzieję, że uda mi się tam wrócić.

- Dziękuję za rozmowę
Rozmawiała Agnieszka Groń

foto: archiwum o. A. Fałata