Przyroda ziemi nyskiej: Kaczka dziwaczka, czyli tracz nurogęś

Obok drapieżników, ptactwo wodne stanowi jedną z najbardziej atrakcyjnych grup ptaków w naszym kraju. Grupę tą szczególnie dobrze reprezentują ptaki z rzędu blaszkodziobych, do których należą m.in. kaczki, gęsi i łabędzie. Na Ziemi Nyskiej grupa ta jest reprezentowana przez 10 gatunków lęgowych. Najliczniejszym z nich jest niewątpliwie kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos), a największym i najbardziej okazałym – łabędź niemy (Cygnus olor). Ostatnimi laty grupa ta została wzbogacona przez bardzo ciekawy i rzadki gatunek ni to kaczki, ni to gęsi. Jest nim tracz nurogęś (Mergus merganser). Ptak ten jest tylko nieco mniejszy od gęsi domowej. Samiec ma głowę, szyję i grzbiet czarne, a pierś i brzuch – białe, charakterystyczny czerwony hakowaty dziób i słabo zaznaczony czub na głowie. Samica, jak u większości blaszkodziobych, jest znacznie skromniej ubarwiona, w ogólnej tonacji brązowo-szara. W locie nurogęś przypomina kaczkę, ale ma znacznie szybszy, a przy tym świszczący lot.

Samica tracza nurogęsi (fot.: G. Kopij)

Tracz nurogęś żywi się przeważnie drobnymi rybami, a pokarm uzupełnia różnymi bezkręgowcami wodnymi (skorupiaki, mięczaki, owady). Gniazduje w obszernych dziuplach starych drzew rosnących nieopodal wody, wykutych oczywiście nie przez siebie, ale przez dzięcioły. W kwietniu samica składa 6 do 17 jaj i wysiaduje je przez równy miesiąc. Jak tzw. zagniazdowniki właściwe, młode już wkrótce po wykluciu opuszczają gniazdo, skacząc na ziemię nawet z wysoko umieszczonych dziupli. Przebywają w towarzystwie samicy na wodzie, wykazując przy tym dużo samodzielności w żerowaniu i ukrywaniu się przed drapieżnikami.

Na Ziemi Nyskiej tracz nurogęś zaczął gniazdować dopiero w XXI wieku. Po raz pierwszy jego lęg został stwierdzony na Jeziorze Nyskim w 2008 r. W 2018 r. gniazdowanie potwierdzono także nad Nysą Kłodzką w pobliżu samego centrum Nysy. Obecnie może już w naszym regionie gniazdować 5 do 10 par tego gatunku, ale dane o liczebności w naszym regionie wymagają potwierdzenia.

W całej Polsce tracz nurogęś należy do gatunków ściśle chronionych i wymagających ochrony czynnej (np. chronić go można poprzez instalowanie odpowiednich budek lęgowych na drzewach rosnących w pobliżu wody). Mamy nadzieję, że populacja ta będzie nadal wzrastała, by upiększać przyrodę naszego miasta i regionu. Prosimy wędkarzy, myśliwych, przyrodników i wszystkich spędzających czas nad wodą o przesyłanie na adres mailowy autora informacji o stwierdzeniach tego gatunku w okresie lęgowym (kwiecień-lipiec) w naszym regionie.

Prof. Grzegorz Kopij, autor jest ornitologiem - pracownikiem naukowym Instytutu Biologii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, który doktoryzował się na uniwersytecie w Republice Południowej Afryki. Jest twórcą katedry dzikich zwierząt na University of Namibia.