Przyroda ziemi nyskiej: Majestatyczny władca pól

Błotniak łąkowy (Circus pygargus) to dość duży ptak drapieżny, który jak gigantyczny motyl buja się nad polami. Jego smukła sylwetka wyraźnie odróżnia go od ociężałego myszołowa, a lekki powolny lot różni go od porywczego jastrzębia. Charakterystyczne są dobrze widoczne w locie: jaskrawo biały kuper i dwie czarne pręgi na niebieskawym wierzchu skrzydeł, które wyglądają jakby były pomazana węgielkiem. Nigdy nie wydaje w locie przeciągłych głosów, jak to czyni pospolity wszędzie myszołów.

Błotniak łąkowy jest ptakiem wędrownym. Przylatuje do nas pod koniec kwietnia. Gniazdo umieszcza w rozległych łanach upraw rzepakowych lub zbożowych (przy czym preferuje rzepak, pszenżyto, bądź żyto). Można by więc rzec, że służy mu kolektywizacja rolnictwa. Wokół gniazda zakłada rewir łowiecki, którego powierzchnia waha się w granicach od 500 do 1000 ha. Wychowuje zwykle tylko 1-5 młodych, w zależności od obfitości drobnych gryzoni na polach. Młode wykluwają się w kilkudniowych odstępach, skutkiem czego różnią się dość znacznie rozmiarami.

Poluje przeważnie na drobne gryzonie szkodliwe dla rolnictwa (są to najczęściej norniki), nieco rzadziej na różne gatunki ptaków wróblowatych (zwykle jako podloty). Pokarm ten uzupełnia dużymi owadami łapanymi w locie, jak pasikoniki, ważki czy chrząszcze. W polowaniu pomagają mu długi ogon i skrzydła, stosunkowo długie skoki (nieopierzona dolna część nóg) oraz znakomity słuch.

Jeszcze w latach 80 XX wieku na całym Śląsku gniazdowało zaledwie kilka par tego pięknego ptaka, na Opolszczyźnie zaś w ogóle wtedy nie występował. Na Ziemi Nyskiej po raz pierwszy stwierdzony jako lęgowy w latach 2002-2007. 1-2 pary gniazdowały w gminie Pakosławice oraz na polach między Rączka a Przydrożem Wielkim w gm. Korfantów. Obecnie na terenie gmin Korfantów i Łambinowice gniazduje od 2 do 4 par. Nie znamy jednak liczebności na pozostałym obszarze Ziemi Nyskiej. Można jednak przyjąć, że jest tam 3-6 dalszych par. Razem mielibyśmy więc w całym naszym regionie około 5-10 par.

Samiec błotniaka łąkowego (fot. J. Betleja)

W Polsce błotniak łąkowy jest gatunkiem ściśle chronionym, wymagającym ochrony czynnej (ochrona gniazd w uprawach). Figuruje w Czerwonej Księdze jako gatunek narażony (VU), jako że zauważono u niego silne spadki liczebności. Mogą one być jednak związane ze znacznymi fluktuacjami liczebności nornika, jakie obserwuje się także u sów. Wg moich obserwacji w skali długoterminowej liczebność tego gatunku jest stabilna a nawet wzrasta.