Rakotwórcza substancja w Nysie Kłodzkiej

Naukowcy przeprowadzili badania terenowe w okolicach Złotego Stoku. Płyną tam Złoty Potok i rzeka Trująca, która jest dopływem Nysy Kłodzkiej. Trwały dwa lata i polegały na pobieraniu kilkudziesięciu próbek gleby i wody. Następnie trafiały one do laboratorium, gdzie oznaczano zawartości arsenu w próbkach wody i gleb. „Wyniki, jakie otrzymaliśmy, niosły ze sobą dwie wiadomości: dobrą i złą. Zacznijmy od tej pierwszej. W okolicy dawnej kopalni złota i arsenu, nasze wyniki wskazują na kilkudziesięciokrotny spadek stężeń arsenu i metali (tj. Fe, Zn) w wodach kopalnianych i ze Złotego Potoku w porównaniu do lat 90. XX wieku.

Na poprawienie jakości wody wpłynęły prace renowacyjne polegające na oczyszczaniu starych chodników górniczych i udrożnieniu sztolni w złotostockiej kopalni” piszą autorzy opracowania Michał Łopuch, Łukasz Stachnik i Bartosz Korabiewski. Według naukowców z Uniwersytetu Wrocławskiego w Nysie Kłodzkiej może znajdować się rakotwórczy arsen. W jednym z dopływów, płynącej przez nasze miasto rzeki odkryli, że jego stężenie przekroczone jest aż 100-krotnie. Odkrycia dokonał zespół badaczy z Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego. 

Rzeka Trująca 

Zła wiadomość, która dotyczyła rzeki Trującej, przeszła ich najśmielsze oczekiwania. „W miejscu jej ujścia do Zbiornika Paczkowskiego, znajdującego się na Nysie Kłodzkiej, stężenia arsenu przekroczyły 100-krotnie normy rekomendowane przez Światową Organizację Zdrowia dla wody pitnej! Co więcej, ładunek dobowy, czyli całkowita masa arsenu, która w ciągu 24 godzin może dopływać do tego zbiornika, przekracza 8 kg”. Skąd takie duże zanieczyszczenie arsenem tak daleko od źródła zanieczyszczeń, czyli dawnej kopalni? Prawdopodobnie związane jest to głównie z przemywaniem starych hałd i osadników położonych poniżej Złotego Stoku, skąd woda trafia do rzeki. 

Podwyższone stężenie arsenu

Naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego tłumaczą, że procesem odpowiedzialnym za podwyższone stężenie arsenu w pobliżu ujścia rzeki Trującej do Nysy Kłodzkiej jest desorpcja, czyli proces uwalniania pierwiastka z powierzchni cząsteczek osadu do roztworu wodnego. „Cechy fizykochemiczne, które prowadzą do desorpcji, charakteryzują osady pochodzące z eksploatacji rudy złota i arsenu znajdujące się poniżej Złotego Stoku”. Dodatkowymi czynnikami, które sprzyjają opisywanym procesom, są: zasadowy odczyn wody pochodzący z rozpuszczania skał węglanowych, kontakt wody z powietrzem atmosferycznym, a także podwyższone stężenie fosforanów z przemywania pól uprawnych. „Dalsze rozszerzanie zasięgu pól uprawnych w dolinie rzeki Trującej i ich intensywne nawożenie może dodatkowo pogorszyć sytuację w zlewni Nysy Kłodzkiej” - podkreślają.

Nasza woda pitna bezpieczna 

Zwracają też uwagę na fakt, że badania prowadzone były w latach wyjątkowo suchych, kiedy przepływ rzeki (a więc możliwość transportowania arsenu) był niski. Mimo to, normy były tak mocno przekroczone. W przypadku wysokich stanów wód, ilość dostarczanego do Nysy Kłodzkiej arsenu może być wyjątkowo niebezpieczna. 

Gmina Nysa nie czerpie wody pitnej z Nysy Kłodzkiej, dlatego pod tym względem jest bezpieczna. Również pozostałe gminy naszego powiatu mają inne źródła wody pitnej. Woda z Nysy Kłodzkiej trafia natomiast do Odry, z której wodę do picia czerpie Wrocław.

Źródło: Stachnik Ł., Korabiewski B., Raczyk J., Łopuch M. and Wieczorek I. (2020) Arsenic pollution in Quaternary sediments and water near a former gold mine. “Scientific Reports” 10, 18458 https://www.nature.com/articles/s41598-020-74403-3